"فساد در میان کارگزاران جمهوری اسلامی بسی کمتر است ... ولی حتی انچه هست غیرقابل قبول است"، علی خامنه ای، رهبر ایران، به مناسبت چهلمین سالگرد انقلاب در ایران و تأسیس جمهوری اسلامی در بیانیه ای اعلام کرد. در سخنرانی خطاب به جوانان ایران، بیانیه خامنه ای تا حد امکان می پذیرد: در تلاش برای دستیابی به"عدالت... صریحاً میگویم آنچه تاکنون شده با آنچه باید میشده و بشود، دارای فاصلهای ژرف است. ".
بقول معروف، ماهی از سر می گندد، و فساد پذیرفته شده توسط خامنه ای و به طوری که در طرح ابتکاری امید برای ایران، گزارش "نفت من کجاست؟" مستند شده است، آغاز فساد با خود خامنه ای است. اما، اگر یک رهبرجدید جایگزین خامنه ای 79 ساله بشود، آیا چشم انداز جمهوری اسلامی را بهبود می بخشد تا ازمنجلاب فساد آزاد شود؟ یا فساد جزیی از ساختار طراحی شده رژیمهای غیر دموکراتیک و غیر شفاف مانند جمهوری اسلامی است و یک رهبر جدید رژیم، آیا منبع دیگری از پوسیدگی و نابودی است؟
با توجه به گذشته و حال سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نهادی که به احتمال قوی و در آیندۀ نزدیک، بر انتخاب رهبر بعدی و سیاست و اقتصاد جمهوری اسلامی تسلط خواهد داشت، فساد باقی خواهد ماند.
رژیم در مقابل خواسته های مردم برای اصلاحات سیاسی و اقتصادی که یا ناتوان است یا مایل نیست که عمل کند، و در مقابل فشارهای خارجی برای متعادل کردن حضور منطقه ای خود، به کمک سپاه پاسداران به طور فزاینده ای برای چندین دهه اتکا کرده است. سپاه، بقای رژیم را در برابر تظاهرات اعتراضی عظیم پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 2009 و در جریان "شورش های نان" دسامبر 2017 و ژانویه 2018، تضمین کرد. علاوه بر این، از سال 2003، سپاه به رژیم ایران کمک کرد که خلاء قدرت در خاورمیانه را پر کند، به ویژه در عراق و سوریه.
اما حمایت سپاه از رژیم خرج دارد: نفوذ تدریجی مؤسسات سیاسی رسمی توسط افسران سپاه پاسداران و انتقال مالکیت شرکت های دولتی که دردوران رئیس جمهور محمود احمدی نژاد "خصوصی سازی" شدند، به بازویۀ اقتصادی سپاه، امثال "پایگاه ساختمانی خاتم الانبیا"، که بزرگترین شرکت پیمانکاری ایران است، که طبیعت غیر شفاف آن، زمینه ای مناسب برای فساد فراگیر و گسترده دارد.
با ترکیبی از موقیت سیاسی و قدرت اقتصادی، سپاه پاسداران در جایگاه بسیار قوی قرار دارد تا کاندیدای خود را جانشین خامنه ای بکند و غارت بیتالمال را ادامه دهد.
با توجه به این چشم انداز، اعلامیهً خامنه ای در مورد چهلمین سالگرد انقلاب تو خالی است: "در جمهوری اسلامی، دلهای مسئولان به طور دائم باید برای رفع محرومیّتها بتپد و از شکافهای عمیق طبقاتی بشدّت بیمناک باشد... تبعیض در توزیع منابع عمومی و میدان دادن به ویژهخواری و مدارا با فریبگران اقتصادی که همه به بیعدالتی میانجامد، بشدّت ممنوع است...همچنین غفلت از قشرهای نیازمند حمایت، به هیچ رو مورد قبول نیست.... "
کلمات خالی از سر ماهی. یک سر، که دیر یا زود، یک سر دیگر جایگزینش میشود و همان کلمات خالی را بیان خواهد کرد.
علی الفونه یکی از محققان ارشد موسسه AGSIW در واشنگتن دی سی است.